ป่วยเป็นโรคซึมเศร้าต้องกินยาไปอีกนานแค่ไหน? เมื่อไหร่ถึงจะหายป่วยจากโรคซึมเศร้า? และคำถามอีกมากมายที่ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าเฝ้าถาม เพราะความทุกข์ทรมานของอาการของโรคและความเบื่อหน่าย ท้อแท้ในการกินยารักษา เพื่อน ๆ ที่มีโรคซึมเศร้า อาจจะไม่รู้ตัวว่าตัวเองอยู่ในช่วงอาการไหนของโรคซึมเศร้าจนทำให้รู้สึกมองไม่เห็นทาง ไม่รู้จะจัดการหรือวางใจตัวเองยังไง ในการรักษาบำบัดและรับมือกับโรคซึมเศร้า วันนี้จีนำข้อมูลจากเพจคลีนิกสุขภาพจิตนายแพทย์เจษฎามาฝากเพื่อให้เพื่อน ๆ ได้ลอง ทำความเข้าใจกับระยะของโรคซึมเศร้า 3 ช่วง กันค่ะ
คุณหมอเจษฎา ได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับ ระยะของโรคซึมเศร้า 3 ช่วง รวมทั้ง เป้าหมายในการรักษาโรคซึมเศร้าในแต่ละช่วงเวลา ไว้ด้วย ซึ่งจะช่วยให้เราได้เข้าใจโรคซึมเศร้า เข้าใจตัวเราเอง และมองเห็นแนวทางในการรักษาบำบัด ประคับประคองตัวเราเองให้ผ่านพ้นช่วงเวลาเหล่านี้ไปได้ค่ะ
ระยะของโรคซึมเศร้า 3 ช่วง
โรคซึมเศร้า ช่วงที่ 1 ช่วงอาการหนัก (Acute Phase)
อาการทุกอย่างมาเต็มและเกิดขึ้นต่อเนื่องเกือบตลอดวัน รวมทั้งรุนแรงในช่วงนี้ ผู้ป่วยโรคซึมเศร้ามักจะมีความรู้สึกเบื่อหน่าย อ่อนไหวง่าย มีความคิดในด้านลบ รู้สึกตัวเองไร้ค่าและคิดว่าตนเองเป็นภาระ ขาดสมาธิ มีปัญหาทางด้านการนอน เช่น นอนไม่หลับหรือนอนมากกว่าปกติ รู้สึกไร้เรี่ยวแรง เหนื่อยง่าย ไม่อยากทำอะไร และอาจรู้สึกว่าไม่อยากมีชีวิตอยู่ อาการที่เกิดขึ้นส่งผลกระทบต่อการเรียนหรือการทำงานได้มาก ซึ่งจีเองก็มีอาการทุกอย่างนี้แบบเต็ม ๆ และยาวนานเพราะมีปัญหาชีวิตและปัจจัยทางด้านบุคลิกภาพเข้ามาเกี่ยวข้องจนทำให้จีรู้สึกว่าตัวเองดิ่งลงสู่หลุมดำของความรู้สึก มองไม่เห็นทางออก และมีความคิดฆ่าตัวตายอีกด้วย
เป้าหมายในการรักษาคุณหมอบอกว่า คือ หายจากอาการต่าง ๆ ที่รบกวน เริ่มใช้ยาต้านเศร้าและหากมีความเสี่ยงต่อชีวิตรุนแรงอาจต้องพักรักษาตัวในโรงพยาบาล แต่สำหรับจีแล้วยาจะช่วยให้อาการที่รบกวนต่าง ๆ ลดระดับลงบ้างเท่านั้น เพราะจีมีอาการที่รุนแรงมากในตอนป่วยครั้งแรกนั้นก็ทำร้ายตัวเองนับครั้งไม่ถ้วนและเคยฆ่าตัวตายมาแล้ว ช่วงนี้เป็นช่วงที่อันตรายซึ่งหากเราไม่รู้ไม่เข้าใจในโรคซึมเศร้ามากพอ ก็จะต้องเสียเวลาในการรักษาที่ยาวนานขึ้น ซึ่งส่วนใหญ่ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าจะปล่อยให้อาการรุนแรงแล้วเข้ารับการรักษาช้า รวมทั้งไม่ได้กินยาต่อเนื่องตามที่คุณหมอแนะนำ ปรับเพิ่มลดยาเองและหยุดยาเอง จึงทำให้ระยะเวลาในการรักษายืดเยื้อและการรักษาไม่เป็นผลดี
ระยะนี้กินเวลาประมาณ 3 เดือน (หากได้รับการรักษา)
โรคซึมเศร้าช่วงที่ 2 เริ่มมีสติ (Continuation Phase)
เมื่อผู้ป่วยโรคซึมเศร้าได้รับการรักษาบำบัดอย่างถูกต้องเหมาะสม อาการรบกวนต่าง ๆ ก็จะเริ่มทุเลาลง ผู้ป่วยจะเริ่มคิดได้และมีสติมากขึ้น พลังชีวิตเริ่มกลับมา แต่อาจจะยังมีอารมณ์หม่น ๆ หรืออ่อนไหวอยู่บ้าง เป้าหมายในการรักษาในช่วงนี้ คือ ป้องกันไม่ให้อาการที่รุนแรงกลับมาและค่อย ๆ ฟื้นฟูสมรรถภาพต่าง ๆ
ระยะนี้กินเวลาประมาณ 4 – 6 เดือน และจะยังประมาทไม่ได้ ต้องทานยาต้านเศร้าอย่างต่อเนื่อง และผู้ป่วยส่วนใหญ่ผิดพลาดกันมากเพราะคิดว่าตัวเองหายแล้วจึงหยุดยาเอง ทำให้มีอาการกลับมารุนแรงได้เพราะประมาทและด้วยความไม่รู้เท่าทันโรคซึมเศร้า
โรคซึมเศร้า ช่วงที่ 3 ช่วงอาการดี (Maintenance Phase)
ช่วงนี้จะเป็นช่วงที่กลับเข้าสู่ภาวะปกติจากโรคซึมเศร้า สามารถกลับไปดำเนินชีวิตได้ ทำงานหรือเรียนได้ อารมณ์เศร้าหายไป กลับสู่สภาพอารมณ์ปกติ ตอบสนองต่อเรื่องดี ๆ เป้าหมายในการรักษา คือ ป้องกันไม่ให้โรคซึมเศร้ากลับมาอีกครั้ง ซึ่งหลายคนอาจต้องทานยาต่อไปอีกเพื่อป้องกันไม่ให้โรคกำเริบ ซึ่งผู้ป่วยก็มักจะบางคนก็หยุดยาเองเช่นกัน เพราะไม่รู้ไม่เข้าใจว่าการที่เราจำเป็นต้องกินยาต่อไปอีกนั้นเพื่อป้องกันการกลับมาป่วยซ้ำ
ระยะเวลาที่ทานยาในช่วงนี้จะอยู่ในดุลยพินิจของคุณหมอ ซึ่งแปรผันตามจำนวนครั้งที่ผู้ป่วยเคยป่วยเป้นโรคซึมเศร้า เพราะบางคนก็เคยป่วยมาแล้ว หรือขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการเจ็บป่วยและปัจจัยอื่น ๆ อีกด้วย
ในช่วงมีสติและช่วงอาการดีจะพบว่าผู้ป่วยโรคซึมเศร้ามักจะหยุดยาเองเพราะรู้สึกดีขึ้นหรือคิดว่าตัวเองหายแล้ว จนเมื่อมีอาการกลับมาก็ต้องมาเริ่มต้นรักษากันใหม่ซึ่งก็เหมือนเริ่มนับหนึ่งใหม่ จีเองก็เป็นหนึ่งในนั้นและได้เรียนรูจากประสบการณ์ตัวเองที่ผ่านมา ในช่วงที่จีป่วยครั้งแรก ๆ จียังขาดความรู้ความเข้าใจในเรื่องโรคซึมเศร้าและการรักษาโรคซึมเศร้า ทำให้จีไม่ได้กินยาตามที่คุณหมอแนะนำ จึงทำให้ต้องปรับยาใหม่อยู่เสมอและเสียเวลาในการรักษายืดเยื้อยาวนานมากเพราะการรักษาไม่ได้ผลดีแถมยังดื้อยาและเกิดอาการถอนยาที่ทรมานอีกด้วย แถมยังไม่เคยได้รับการบำบัดโรคซึมเศร้าควบคู่ไปกับการรักษาด้วยยา จึงทำให้ระยะเวลาในการกินยาและการรักษายาวนานกว่าที่กล่าวมา
แต่หลังจากที่กลับมาป่วยเป็นโรคซึมเศร้าอีกครั้งจีได้ค้นคว้าหาความรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้าเพิ่มเติมจนเข้าใจมากขึ้น จึงทำให้จีตั้งใจกินยาในการรักษาและได้รับการบำบัดควบคู่ไปกับการรักษาใช้เวลาในการกินยารักษาประมาณปีนึง จึงทำให้จีสามารถหยุดยารักษาโรคซึมเศร้าได้ แต่ยังคงเยียวยาบำบัดตัวเองอย่างต่อเนื่องเพราะจีเข้าข่ายเป็นผู้ป่วยโรคซึมเศร้าเรื้อรังและมีโอกาสกลับมาป่วยซ้ำได้สูง
จีหวังว่าเพื่อน ๆ จะได้ทำความเข้าใจกับระยะของโรคซึมเศร้า 3ช่วง ที่จีนำมาฝากกันนี้ และสามารถมองเห็นแนวทางใน การรักษาบำบัดโรคซึมเศร้า ของตัวเองได้มากขึ้น หากเราตั้งใจรักษาอย่างต่อเนื่องเราก็จะสามารถก้าวข้ามผ่านในแต่ละช่วงเวลาของโรคซึมเศร้า ไปได้อย่างไม่ยากเย็นนัก เป็นกำลังใจให้เพื่อน ๆ ทุกคนค่ะ
ที่มา : คลีนิกสุขภาพจิตนายแพทย์เจษฎา
อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม>>> แชร์ประสบการณ์การกินยารักษาโรคซึมเศร้าให้ได้ผลดี
